تشخیص طلا از بدل موضوع جذاب و تا حدی اسرارآمیز است. به طور کلی باید بدانید که به غیر از روش‌های صنعتی، تقریباً همه‌ی روش‌های تشخیص طلا از بدل، دارای خطا هستند به خصوص اگر توسط افراد غیرمتخصص انجام شوند. به همین دلیل توصیه ما این است که همواره برای خرید طلا به فروشگاه‌های معتبر مراجعه کنید. البته برای تشخیص طلا از بدلیجات، روش‌های زیادی وجود دارد که در صورت آشنایی با آنها می‌توانید تا حدی به آنها تکیه کنید و آنها را در منزل انجام دهید. باید بدانید که طلای زینتی که 100 درصد خالص باشد وجود ندارد زیرا طلای خالص بسیار نرم است و جواهرات بادوامی از آن در نمی‌آید. طلای 24 عیار 99.9 درصد خالص است و طلای 18 عیار هم 75 درصد خالص است. بنابراین علاوه بر موضوع اصل بودن طلا، تشخیص عیار آن هم نکته مهمی است که روی ارزش یک قطعه طلا، تأثیر زیادی می‌گذارد. در این مقاله سعی می‌کنیم در مورد همه روش‌های مطرح برای تشخیص طلا از بدل و همچنین عیار آن صحبت کنیم. به غیر از روش آخر، همه‌ي روش‌هایی که در این مقاله گفته می‌شوند را می‌توان یک راه خانگی تشخیص طلای اصل از بدل دانست که آنها را بر حسب میزان دقتشان از کم به زیاد، رده‌بندی کرده‌ایم.
بررسی نشانه‌ها
ساده‌ترین روش تشخیص طلای اصل از بدل همین نشانه‌ها هستند. یک قطعه طلا معمولاً یک علامت یا کد مشخص حکاکی شده دارد که مهری است که محتوا و یا سازنده آن را مشخص می‌کند. این علائم معمولاً در یک جای نامعلوم مثلاً قسمت داخلی انگشتر قرار می‌گیرند.
علائمی که نشان‌دهنده طلای اصل هستند عبارت‌اند از:
• اعداد خلوص معتبر تحت سیستم Karat مانند 8k، 9k، 10k، 14k، 15k، 18k، 20k، 21k، 22k، 23k، و 24k
• اعداد خلوص معتبر تحت سیستم ظرافت Millesimal مانند 333، 375، 417، 583 یا 585، 625، 750، 833، 875، 900، 958 و 999
• نام برند
اگر اعداد حک‌شده بر روی یک قطعه فلز چیزی غیر از موارد ذکرشده در بالا را نشان دهند پس طلای شما تقلبی است. مثلاً اعداد 800 و 925 و 950 معمولاً به طلا اطلاق نمی‌شوند و اشاره به نقره دارند. باید بدانید که هر کسی می‌تواند هر علامتی را با قیمت بسیار نازل بر روی تولیدات خود حکاکی کند، پس این آزمایش بی‌خطا نیست.
بررسی تأثیر طلا بر روی پوست
تشخیص طلای اصل از بدل در خانه کار آسانی است اما قطعی نیست. تست پوستی یکی از روش‌های خانگی در این زمینه است. کافی است یک تکه طلا را برای چند دقیقه در دست خود نگهدارید. عرق دست شما یا با فلز واکنش نشان می‌دهد و رنگ پوست شما را تغییر می‌دهد یا هیچ تأثیری بر پوست شما نمی‌گذارد. وقتی طلای واقعی در تماس مستقیم با پوست شما باشد، تغییر رنگی ایجاد نمی‌شود. اگر طلا تقلبی باشد باعث می‌شود پوست شما در نقاط تماس با فلز به رنگ سیاه، آبی یا سبز در آید.
تست اندازه و وزن
چگالی فلز طلا از بسیاری از فلزات بیشتر است و همین موضوع می‌تواند کمک زیادی به تشخیص آن کند. جدول زیر گویای این خاصیت طلاست:
- - چگالی طلا: 19/3
- -چگالی سرب: 11/3
- چگالی نقره: 10/5
- چگالی مس: 8/9
- -چگالی آهن: 7/8
- - چگالی آب خالص: 1
تست چگالی و وزن روی سکه‌ها به‌خوبی جواب می‌دهد. تکه طلایی را که می‌خواهید آزمایش کنید باید از لحاظ وزن و اندازه با طلایی که از قبل از اصل بودن آن مطمئن هستید، مقایسه کنید. معمولاً وزن طلا در مقایسه با حجمی که دارد خیلی کم به نظر می‌رسد.
![تشخیص طلا از بدل]()
آزمایش حرارت
برای تشخیص طلا از بدل با حرارت هم یک تست وجود دارد. طلا در مقایسه با سایر فلزات رسانایی گرمایی بیشتری دارد. برای این آزمایش به دو تکه یخ نیاز داریم. یک تکه یخ را درون ظرفی بگذارید. تکه دیگر را هم درون یک ظرف دیگر بگذارید و طلای خود را نیز روی یخ قرار دهید. اگر یخی که همراه طلا است زودتر ذوب شد یعنی طلای شما اصل است.
تست مغناطیسی
یک آهنربای قوی را در کنار یک تکه طلای نگهدارید و به واکنش دقت کنید. طلا رسانای مغناطیسی نیست، بنابراین نباید هیچ جاذبه‌ای برای آهنربا وجود داشته باشد. اگر جاذبه وجود دارد، به احتمال زیاد طلای شما تقلبی است. در واقع این یک راه تشخیص طلا از استیل است که معمولاً برای طلای بالاتر از ۲۱ عیار به خوبی جواب می دهد. استیل جذب آهنربا می‌شود اما طلا نه. یکی دیگر از روش‌های تشخیص طلا از استیل گاز زدن آن است که مطمئناً دیده‌اید ورزشکاران در هنگام دریافت مدال خود این کار را انجام می‌دهند. دلیل آن هم این است که هنگام گاز زدن استیل جای دندان بر روی آن نمی‌ماند اما اگر طلا را گاز بزنید جای دندانتان بر روی آن می‌اُفتد.
![تشخیص طلا از بدلیجات]()
تست شناور
فقط کافی است قطعه طلا را در یک ظرف آب بیندازید. طلا متراکم است؛ یعنی نه روی آب می‌ماند و نه ته‌نشین می‌شود. اگر چنین حالتی رخ داد احتمالاً طلای شما اصل است.
![روش تشخیص طلا از بدل در منزل]()
تست خراش سرامیکی
یک صفحه یا تکه کاشی بدون لعاب بردارید و یک تکه طلا را روی سطح آن بکشید. طلای واقعی یک اثر یا ردی از طلا باقی خواهد گذاشت. فلزات دیگر یک اثر سیاه باقی خواهند گذاشت.
![روش تشخیص طلای اصل از بدل]()
مقایسه‌ي چگالی طلا
در اینجا به تعدادی ابزار نیاز داریم:
- ترازو (برای وزن کردن جواهرات)
- یک ظرف آب
- متر
ابتدا سطح آب را اندازه‌گیری کنید. سپس طلا را درون آن بیندازید و حالا دوباره سطح آب را اندازه‌گیری کنید. اندازه اول را منهای اندازه دوم کنید. حالا وزن طلا را بر اختلاف سطح آب تقسیم کنید. این عدد چگالی طلا را به شما می‌دهد.
چگالی استاندارد طلای واقعی 19.3 گرم در میلی‌لیتر است. اگر محاسبه شما این رقم یا چیزی بسیار نزدیک به آن را نشان می‌دهد، احتمالاً طلای واقعی دارید.هنگامی‌که از چگالی برای تشخیص اصالت طلا استفاده می‌کنید، همچنین باید در نظر داشته باشید که می‌تواند تفاوت‌هایی در چگالی بین انواع مختلف طلا وجود داشته باشد. به عنوان مثال هر چه طلا خالص‌تر باشد، سنگین‌تر خواهد بود و طلای سفید سنگین‌تر از زرد است. چگالی طلا برای طلای زرد بین 12.9 تا 17.7 و برای طلای سفید بین 14 تا 17.8 گرم در میلی‌لیتر خواهد بود.
تست‌های اسید
تست‌های اسید به چند شکل انجام می‌شوند:
1. تشخیص طلا با سرکه سیب
یکی از روش‌های بسیار قدیمی و ساده‌ی تشخیص طلا از بدل در منزل، با سرکه سیب انجام می‌شود. برای انجام این آزمایش کافیست چند قطره سرکه روی فلز بمالید. اگر فلز طلای واقعی باشد تغییری ایجاد نخواهد شد. اگر فلز طلای تقلبی باشد رنگ آن تغییر می‌کند. این روش یکی از ساده‌ترین روش‌هایی است که در منزل قابل انجام است. البته استفاده از این روش برای طلایی که دارای نگین یا مروارید است توصیه نمی‌شود چون سرکه باعث تغییر رنگ این قطعات خواهد شد.
2. روش طلافروشان
مهمترین و بهترین روشی که توسط خیلی از طلافروشان استفاده می‌شود آزمایش سنگ محک است که بعد از تست‌های ماشینی و صنعتی، معتبرترین روش تشخیص طلا از بدلیجات است و به کمک آن می‌توان عیار طلا را هم مشخص کرد. برای این کار نیاز به دو ابزار ساده و بسیار ارزان سنگ محک طلا و تیزاب ۱۴، ۱۸ یا ۲۴عیار است.
برای این آزمایش در ابتدا به تعداد بیش از ۱۰ بار گوشه‌ی طلای مورد نظر را روی سنگ محک می‌کشیم. البته نباید نگران آسیب به طلا باشید چون طلای واقعی به هیچ وجه با این کار آسیب نخواهد دید. با این کار خطوطی روی سنگ محک باقی خواهد ماند. در ادامه چند قطره از تیزاب مورد نظر را روی این خطوط می‌ریزیم. اگر این خطوط بلافاصله بعد از ریختن تیزاب، محو شوند به این معناست که طلای شما اصل است. ضمناً برای آزمایش عیارهای مختلف طلا باید تیزاب مطابق با همان عیار را استفاده کنید.
تست‌های ماشینی
تست‌های ماشینی تشخیص طلا از بدل هم به چند شکل انجام می‌شوند که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم.
1. تست الکترونیکی I.E SIGMA METALYTICS MACHINE
این دستگاه فلزات را در کمتر از یک ثانیه تشخیص می‌دهد. این دستگاه امواج الکترومغناطیسی را به داخل کالا می‌فرستد و از مواد سطحی مانند بسته‌بندی یا آبکاری عبور می‌کند تا مقاومت فلز زیرین را بخواند. نمایشگر برای نمایش محدوده خاصی از مقاومت قابل تنظیم است و می‌تواند مقاومت هر فلزی را که دستگاه برای تشخیص آن کالیبره شده است، بررسی نماید.
2. طیف‌سنج XRF
این دستگاه با ارسال پرتوهای ایکس از طریق طلا و برانگیختن اتم‌های آن به حالت انرژی بالاتر کار می‌کند. هنگامی‌که اتم‌های برانگیخته به حالت عادی بازمی‌گردند، تشعشع می‌کنند. دستگاه با استفاده از خواندن تشعشع برای شناسایی مواد، آن را نظارت و تجزیه و تحلیل می‌کند. این روش، سریع و دقیق است و بسیار بهتر از سایر روش‌ها عمل می‌کند، درحالی‌که هیچ آسیبی به آیتم‌های در حال آزمایش نمی‌رساند. در واقع هیچیک از این روش‌ها باعث آسیب شیمیایی یا مکانیکی نمی‌شوند، بنابراین ارزش یا یکپارچگی قطعه شما را به خطر نمی‌اندازند.